Seyfi Yücel

Beyaz et sektörünün Türkiye’de öncüsü; İlimizde de büyük yatırımları olan Şenpiliç AŞ’nin çıkardığı şenlik sektör dergisinin, 29.Sayısı, (Temmuz-Aralık 2020), “Gıda israfını önleyelim” başlıklı inceleme, araştıra raporunun bazı bölümlerini aktarmak istiyorum.

***

Günümüzde gıdada bilinçsiz ve aşırı tüketim, yanlış harcama davranışları ve tasarruf konusunda bilgi eksikliği israfı artmaktadır. Dünyada gıda üretimi var olan nüfusa yetecek kadar olmasına rağmen her 7 kişiden biri açlıkla mücadele etmekte, her gün açlık ve bağlantılı sebeple yaklaşık 25 bin kişi hayatını kaybetmektedir. Türkiye’de gıda üretiminde kendine yeten ülkeden biridir ve maalesef araştırmalar Türkiye’de gıda üretiminin onda birinin çöpe atıldığını göstermektedir.

***

Dünyada 800 milyonu aşkın insan açlık çekerken, 640 milyondan fazla yetişkin, 120 milyon erkek ve kız çocuğu (5-19 yaş arası) obez; 40 milyonu aşkın çocuk ise fazla kiloludur. Her yıl obezitenin neden olduğu sağlık problemlerinin tedavisine yaklaşık 2 trilyon ABD Doları harcandığı tahmin edilmektedir. Dünyanın bugün karşı karşıya kaldığı büyük miktarda gıda israfı, haneler de dahil olmak üzere gıda tedarik zincir boyunca olumsuz etkilere yol açmaktadır.

***

2050 yılında 10 milyara ulaşacağı öngörülen dünya nüfusunu beslemek için gıda üretiminin yaklaşık yüzde 70 oranında artması gerekiyor. Oysaki her yıl dünyada üretilen 4,5 milyar ton gıdanın 1,3 milyar tonunu tüketilmeden kayboluyor veya çöpe atılıyor. Bu rakam 2 milyara yakın insanı doyurabilir. Kayıp ve israfın 4’te 1 inmesi bile bugün dünyada açlık çeken 800 milyondan fazla kişiyi kurtarabilir.

***

Gıda israfı tüm dünyanın problemi olmakla birlikte özellikle gelişmiş ülkelerde daha fazla gıda israfı olduğunu görüyoruz. Başta gelir artışıyla beraber tüketim miktarında, gıda ürünlerindeki çeşit artışı; ev yerine dışarıda beslenme alışkanlığının artması; ışıltılı, albenili alış-veriş merkezlerinin cazibesiyle artan tüketim alışkanlığı; reklam ve pazarlama yöntemlerinin çeşitlenmesi, gelişmesi vb. unsurların gıda israfını arttırdığını söyleyebiliriz.

***

Gıda israfına neden olan unsurlardan diğeri de, üreticiden, tüketiciye kadar uzanan zincirde teknolojinin yetersiz olması; yanlış paketle, ambalajlama; saklama koşullarının yanlışlığı gıda israfına neden olan sebepler diyebiliriz.

***

Yeterince tüketmek, gıda iletim zincirinde iyileştirmeler, depolama, ambalajlama, evde saklama süreçlerinde daha dikkatli davranılması bile halen israf edilen gıdaların yüzde 60’ın yeniden kazanılabileceği, büyük oranda israfın önüne geçilebileceğini göstermektedir.

***

Gıda israfından kaynaklı atıkların enerji, iklim değişikliği,, su kaynaklarının kirlenmesine; ekonomik kaynakları verimsizleştirdiği, fiyat artışına neden olduğunu, maliyetleri arttırdığı, gıda atık yönetimi maliyetlerine sebep olduğu; toplum sağlığını bozucu etkisinin olduğunu söyleyebiliriz.

***

Konunun önemi bakımından gelecek hafta da gıda israfını konusunu irdelemeye; bilgileri sizlere aktarmaya devam etmek istiyorum.