Seyfi Yücel

Son üç haftadır dünyada ve Türkiye’de gıda israfının boyutlarını aktarmaya çalıştım. Aktarmaya çalıştığım sayısal bilgilerin Şenpiliç AŞ’’nin hazırladığı Şenlik Dergisi’nin 29. Sayısından alıntı olduğunu belirtmek istiyorum.

***

Önceki yazılarımda ekmek başta olmak üzere temel gıda maddelerinin dünyada ve Türkiye’de ne kadar büyük boyutlarda olduğunu aktarmaya çalıştım. Bu hafta da günlük hayatımızda gıda israfını nasıl azaltırız başlığı üzerinde durmak istiyorum. Arzu ediyorum ki, başta eğitimci arkadaşlarımız olmak üzere; anne-babaların aktarmaya çalıştığım temel bilgilerden yararlanarak çocuklarına, öğrencilerine gıda israfını anlatmaları ve israfa karşı çocuklarını yetiştirmeleri.

***

Geçen haftalardan kısaca hatırlatma yaparsak: Gıda ve Tarım Örgütü’nün 2019 yılı raporuna göre 2018 yılında yetersiz beslenme sorunu yaşıyor. Hayatını devam ettirecek kadar temel gıdaya ulaşamıyor. Başka bir anlatımla dünyada yaşayan her dokuz kişiden biri açlık çekiyor. Bunun yanında dünyada her 1 dakikada 3 çocuk açlık nedeniyle hayatını kaybediyor, yine her 3 yemek tabağından 1’i israf ediliyor. Gıda israfı sıfırlansa veya en aza indirilse dünyada açlık ortadan kalkacak diyebiliriz.

Gıda israfının önüne nasıl geçebiliriz?

Öncelikle belirtmekte yarar olduğunu düşünüyorum; Bu ve benzeri davranışları kazandırmanın, temel yurttaşlık bilincini kazandırmanın yeri ailedir. “Armut dibine düşer” özdeyişinde ifade edildiği gibi; Çocuk küçük yaştan anne-babasından ne görürse kopyalar, davranış haline getirir. Sofra kültürü, bilinçli gıda tüketim alışkanlığı çocuklara aile ortamında kazandırılır. Sadece gıda değil, her tür eşya, tüketim maddelerinin tasarruflu kullanılması ailede şekillenir; anaokulunda, ilkokulda geliştirilir. Bir insan “yedisinde ne ise; yetmişinde de odur” sözünde ifade edildiği gibi ilerleyen yaşlarda olumlu davranış kazandırmak oldukça zordur. Gıda israfının önüne geçebilmek için:

*Gereği kadar almaya, yiyebilecek kadar pişirmeye, ihtiyaç olduğu kadar beslenmeye özen göstermeliyiz.

*Açık büfe sunumlar başta olmak üzere tabağı gereğinden fazla doldurmak yerine küçük parçalar halinde; yiyebileceğimiz kadar almakta yarar vardır.

*Artan yemekleri, ekmekleri buzdolabında uygun koşullarda saklamalıyız. Ertesi gün yemeğe başlarken bir önceki günden kalan yemeği aile üyelerine paylaştırarak başlayabiliriz.

*Toplu alınan gıda ürünlerini küçük parçalara ayırarak uygun kaplarda derin dondurucuda saklama doğru olacaktır.

*Alış-veriş listesi hazırlanırken evde olanlara dikkat edilerek gereğinden fazla alınmasının önüne geçilebilir.

*Yemek yapmaya başlarken ilk alınan gıda ürününün öncelikle tüketilmesine dikkat edilebilir.

*Dışarıda yemek yeniliyorsa yeteri kadar sipariş verilmeli, kalanlar paketlenebilir.

*Yumuşamaya, bozulmaya yüz tutan sebze ve meyveler ayıklanarak meyve suyu, çorba, tatlı vb. olarak değerlendirilebilir.

*Tüketilmeyen ekmekle galeta, unu, kurutulmuş ekmek, yemek, tatlı, pasta gibi farklı şekillerde değerlendirilebilir.

Son söz: ”Yiyiniz, içiniz, fakat israf etmeyiniz.”