Seyfi Yücel

Son dönemde yirmi, otuz yıl önce okuduğum kitapları tekrar okuyorum. Daha önce okuduğum kitapları tekrar okuduğumda daha çok keyif alıyorum, daha iyi anlıyorum. Bir yandan da gelişmişlik seviyemi ölçmeye çalışıyorum. Şunu söyleyebilirim ki, aradan geçen yıllardan sonra önceden okuduğum eserleri daha iyi anlıyorum, bildiklerimi geliştirip, daha anlamlı hale getirmeye çalışıyorum.

***

Bayram süresince çokça vaktim oldu; Platon’un Sokrates’in Savunmasını okudum. Daha önce Türkiye İş Bankası, Hasan Ali Yücel Klasikleri arasında yayımlanan, Ari Çokona çevirisiyle okumuştum. Tekrar okumamda Morpa, Mehmet Türdeş çevirisi okudum. Sokrates’in Savunması MEB tarafından 100 Temel Eser arasına alınıp, lise düzeyinde gençlerin de okuması teşvik edildiğini belirtmek istiyorum.

***

Kitabın yazarı Platon (Eflatun) MÖ 427’de Atina’da doğmuş, MÖ 347’de aynı şehirde ölmüştür. Düşünce tarihinde önemli yeri olan Sokrates’in öğrencisi. Yaşadığı dönemde eser yazmayan Sokrates’in Atinalılar tarafından suçlanıp, yargılanması sırasında mahkeme heyetine sunduğu savunması Platon tarafından yazılarak günümüze ulaşmıştır.

***

Sokrates’in Savunması ne anlatmak istiyor? Eser, Yunan filozof Platon tarafından yazılmış, Sokrates'in bir grup Atinalı tarafından şehrin hükümdarlarına/tanrılarına inanmayışı ve gençlerin ahlakını bozması gerekçesiyle suçlanışını, Atina demokrasisi tarafından yargılanışını ve cezalandırılmasını konu alır.

***

Sokrates ne ile suçlanıyordu? Sokrates'in idam cezası ile yargılandığı davada, Atina’da açtığı okulda öğrencilere; Siyaset, felsefe, mantık, matematik, fen bilimleri öğrettiği; Öğrencilere mutlak doğruyu öğretmek yerine; sorarak, sorgulayarak öğretim yaptığı suçlaması yöneltildi. "Sokrates hem yerin altındakileri hem de göktekileri araştırır. İşgüzarın biridir. Bu nedenle de suçludur. Başkalarına da aynı şeyleri öğreterek, kötüyü iyiymiş gibi gösterir." Denildi.

***

Ne garip değil mi? Öğrencilere felsefe, mantık, matematik, sorgu sormayı öğretmek suç sayıldığı bir dönem…

***

Sokrates Atinalı “yargıçlara” yaptığı savunma kabul edilmez ve idama mahkûm edilir. Sokrates insanlık tarihinde düşünce suçundan dolayı idam edilen ilk kişi olarak kabul edilir.

***

Sürgünde geçen hayatı sonunda Sokrates’in idamı yerine getirilir. Sokrates, baldıran zehrini kendisi içerek yaşamına son vermiştir. Ölmeden önce Sokrates: “Ayrılık saati geldi, herkes kendi yoluna gidecek, ben ölüme ve siz hayata. Hangisinin daha iyi olduğunu sadece Tanrı bilir.”

***

Sokrates ölüme mahkûm edildi faka düşüncesi, görüşleri, yöntemleri medeniyetin gelişmesine ışık tuttu. Atina’dan başlamak üzere oligarşik yönetimler yerine hukukun egemen olduğu yönetim anlayışları; eğitim modelinde hurafeler, mutlak dorular yerine mantık, felsefe, matematik, modern bilimler kısaca sorgulayan bilimsel yöntemler hâkim olmaya başladı.

***

Başta gençlerimiz olmak üzere her tür sosyal bilimler, fen bilimlerinden öğrenim gören lise, üniversite öğrencilerimize; okumaya meraklı dostlarıma Platon’un, Sokrates’in Savunması kitabını okumalarını tavsiye ediyorum.

***

Bu geçim sıkıntısı halinde sırası mı? Dediğinizi duyar gibi oluyorum. Tam da zamanı diyebilirim. Kütüphanelerimizden alıp para vermeden okuyabilirsiniz. İyi okumalar diliyorum…